Wat een prachtige rol is het om als stem ten dienste te staan van ‘kijk’-plezier voor mensen met een visuele beperking. Misschien is het geen kolfje naar de hand van ‘echte acteurs’, maar daar komt mijn achtergrond als voice-over helemaal tot zijn recht. Ik mag er nog eens echt ‘verteller’ zijn.
Zeker in recentere jaren is het vak ‘audiodescriptie’ (jawel, een vak apart!) wat geëvolueerd. Waar er vroeger puur zakelijk beschrijvende informatie tussen de dialogen gemikt werden, krijg je nu als stem iets meer vrijheid om de nuance op te zoeken. Zonder het hoofddoel van neutrale en vooral heldere ondersteunende informatie uit het oog te verliezen, mag je subtiel mee in een scene treden. Spannende passages krijgen een ander tempo en intensiteit dan vrolijke, je kan je er wel iets bij voorstellen.
Hoe klinkt dat?
Dit een fragmentje uit Blije Boerderij op AppleTV+, dat ik voor Option Media mocht voorzien van toegankelijke toelichting!
Fragment uit Blije Boerderij – Aflevering 1 – met audiodescriptie
Een paar andere producties waar je me in de AD-track kunt horen, zijn bijvoorbeeld films als Noise, Zooks, H4Z4RD, De Premier, Close en Girl. Maar ook heel wat series als Sergio over de Grens (VTM) of dubs als Blije Boederij (AppleTV+) worden tegenwoordig toegankelijker gemaakt met audiodescriptie waar ik al eens mijn stem voor leen.
Hoe zie je dat?
Hoe nemen we zo’n audiodescriptie op? Praktisch-technisch is het natuurlijk erg comfortabel en handig om dat in een externe studio te doen, zodat je meteen een technicus en regisseur hebt om ‘live’ kwaliteitscontrole te doen. Zulke sessies gaan altijd erg vlot, wat helpt om de flow en sfeer van de film vast te houden.
Maar het kan ook eenvoudigweg vanuit mijn eigen studio. Je bezorgt me het beeldmateriaal en een getimed script als tekstdocument of spreadsheet, en ik bezorg jou netjes de getimede en gemonteerde voicetrack. Dat kan als een wav-bestand, maar ook met een ‘AAF’ pakket om meteen als bewerkbaar klankspoor in je montagesoftware te importeren.
Al een tiental jaar leef ik me helemaal uit met acteerwerk voor films, animatieseries, of voice-over van reclame tot e-learnings. Maar dankzij mijn kinderen en af en toe een verlekkerend projectje op mijn pad, heb ik helemaal de smaak van gaming te pakken. Met ontelbare stemmetjes uit één keel, een pak technische achtergrond en een onstuitbaar enthousiasme sta ik klaar om jouw game mee leven in te blazen!
We kunnen en willen er niet meer omheen: terwijl de filmindustrie zich nog altijd opnieuw probeert uit te vinden na de pandemie, scheert de gaming sector steeds hogere toppen. Games zijn hèt middel om entertainment, maar ook informatie en educatie, bij het grote publiek te brengen. In de productieflow van spellen en platforms komt er ook meer en meer aandacht voor sound design en audio postproductie. En al die personages, van (boven)menselijke helden tot monsterlijke aliens, moeten ook leven in geblazen worden.
Voor een stemstuntman als ik zijn games natuurlijk geweldige kansen om eens goed ‘het beest uit te hangen’. Ik mocht al heel wat stemmetjes lenen aan Vlaamse producties in verschillende domeinen, van educatieve tools voor het onderwijs tot hilarische mobiele indie-games, zowel in het Vlaams als in het Engels. En vaak deed ik dat simpelweg vanuit m’n eigen studio, wat natuurlijk zowel praktisch als budgettair erg interessant kan zijn voor Belgische game ontwikkelaars.
Trouwens, denk je er als ontwikkelaar van een game aan om met steun van het VAF gaming fonds aan de slag te gaan, dan kan het voordelig zijn om je geld niet via online kanalen in het buitenland te besteden, maar je productiesteun – zoals voorgeschreven – hier in Vlaanderen te investeren. Ideetje misschien? 😉
Even in wat registers rommelen voor Derrick uit ‘Space Control’
Voorbeelden
VR – The Mask of the Pharaoh
Bij The Park Playground kun je je laten onderdompelen in een Egyptisch avontuur. Ik las de scripts solo in in mijn eigen professionele studio en bezorgde de klant Triangle Factory netjes opgeknipte clips die hij meteen aan de juiste cues kon toewijzen.
Trailer voor VR game The Mask of the Pharaoh, te spelen bij The Park Playground
Mobile – Space Control – Engelse gekte
Voor de trailer van het knettergekke indie game Space Controlvan het Kortrijkse MoonMonster Studio’s voorzag ik de bizarre figuren als Grand Inquisitor Flurg, zijn assistentje Derrick en een ‘Glebglub’ van stemmetjes. Deze opname gebeurde met live regie over internet: de verantwoordelijke voor het sound design kon me dus persoonlijk briefen en regisseren tijdens de sessie.
Game Trailer Space Control
Arcadia – De Watergroep
Mag het iets serieuzer? Dan heb je ook educatieve games die heel waardevol kunnen zijn, zeker als je ze met gevarieerd acteerwerk extra aantrekkelijk kunt maken voor je doelpubliek. Ik las al heel wat modules in voor uitgeverijen als Zwijssen, Van In of Plantyn. De resultaten daarvan zitten natuurlijk op gesloten leerplatformen, maar soms zijn er ook leuke projecten voor het grote publiek.
Eentje daarvan was Arcadia, een leuk leerplatform over drinkwater van De Watergroep. Solo ingelezen voor composer en sound designer Tom Bleys.
Flapstaart, Alexander en Rachid ingesproken in één solo sessie thuis.
Alle registers, ook in het Engels!
Zoals je hierboven al kunt horen, draai ik m’n hand niet om voor Engelse scripts, die ik volstrekt als een native inspreek (VS, UK… en accenten en spraakgebreken naar believen!).
Een mooi voorbeeldje daarvan dan weer, is de VR game Gazzlers van BoltBlaster Games. Je hoort me als Phil, de irritante sidekick die je in het korrelig Vlaams en het Boston-achtig Engels doorheen je avontuur loodst. En wat een avontuur was het voor mij: enkele honderden inzetjes – deels met live online regie van de ontwikkelaars – in mijn studio opgenomen, gemonteerd en geëxporteerd tot individuele klankbestanden die rechtstreeks konden importeren. Een combinatie van creatieve en technische uitdagingen, geflipt plezant!
Studio pret
Heb je je eigen audio setup met inspreekcel? Dan is het eens zo tof om echt samen in de studio te kruipen. Je sluit me gewoon een paar uur op in zo’n hok en dan heb jij volledige controle over wat eruit komt!
Een paar jaar geleden heb ik me zo rot geamuseerd met Jef Aerts (Audiobender) voor een demo die hij maakte in WWise. Klik hier voor de volledige video.
Fragmentje uit de video die Jef Aerts (Audiobender) maakte over zijn WWise demo van de game Cube.
Hit me!
Samen in de studio, ik die helemaal solo uit de bol ga, of een remote sessie waarin je me live regisseert over het internet? Mogelijkheden zat.
Heb je zelf een idee of project waar je wel eens over wil babbelen? Je weet me te vinden via mijn contactpagina!
Onderzoekers van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven namen het initiatief voor een podcast over hun domein, waarin ze in gesprek gaan met experten uit de sector. Mij werd gevraagd om de vormgeving te ondersteunen door een ‘radio host’ stijl om elke aflevering mee af te sluiten.
Wacht, nog nergens op ‘play’ klikken, dit moet ik even inleiden…
Al van toen ik als kleine jongen met mijn grootvader naar natuurdocumentaires keek, wist ik dat ik ‘stem’ wilde worden. Laat al die ontdekkers en biologen maar de planeet af hossen en elke steen omdraaien, ik zou achteraf hun verhalen wel vertellen, hun woorden tot leven wekken en mensen weer meenemen op hun ontdekkingsreis. Een echte jongensdroom was het dus. Die heeft in de jaren erna nog wat andere vormen aangenomen, maar langs ‘stemmetjes’ en imitaties in de Chiro en allerhande probeerseltjes op de lokale studentenradio Scorpio, is die ambitie altijd op een zeker pitje blijven branden.
Het heeft even geduurd eer ik mijn stem ‘professioneel‘ durfde en leerde te gebruiken (en dat proces is nog niet gestopt), maar toen ik na wat omzwervingen in de regionale media bij de VRT aan de slag kon, begon ik meteen mijn kansen te wagen. Links en rechts een demootje doorsturen, lobbyen en ‘connecties’ maken, het zijn nog steeds dingen waar ik niet echt bedreven of zelfzeker in geraakt ben. Maar toch, hier en daar dook zo’n mp3’tje op het juiste moment in de juiste mailbox op. En zo kreeg ik op een dag telefoon van de productie van Beagle: in het kielzog van Darwin, een reeks die tegelijk voor Canvas (later hernomen op één) en de VPRO gemaakt werd. Of ik de commentaarstem van de Vlaamse versie wilde zijn… En zo geschiedde in 2009: ik mocht mijn eerste natuurdocumentaire(-achtige) inleeswerk doen! Elke sessie nog lichtjes bevend, meestal nogal onuitgeslapen of lichtjes verkouden dank zij het woelige leven van een prille vader, maar toch: de droom werd werkelijkheid.
Intro van Beagle: In het Kielzog van Darwin – VPRO/VRT 2009
Zoals je allicht hoort, was er nog heel wat werk aan de winkel, dit is géén demo die ik tegenwoordig nog gebruik. Gelukkig heb ik me later verder kunnen oefenen en heb ik met geweldige regisseurs kunnen werken, die me als ‘voice-over’ vormden en me nieuwe paden voor mijn stem toonden en hier en daar zelfs deuren openden. Ik kreeg kansen om later ook nog geweldige reeksen in te lezen, zoals Nature’s Microworlds in 2013, een heuse omnibus van zowat alle BBC documentaires bij elkaar die je in 13 afleveringen doorheen alle geledingen van het planten- en dierenrijk loodst.
Nieuwe horizonten: de dubbing in!
Sindsdien is er natuurlijk nog heel wat water naar de zee gevloeid: ik werd netstem, spotstem, ging reclamespots en bedrijfsfilms inlezen… enfin, klik gerust even rond op deze site om daar meer over te zien en horen… Tot die levende droom nog een nieuwe wenteling nam en ik in 2014 voor het eerst aan het dubben ging. Tal van dieren passeerden sindsdien opnieuw de revue, maar dan om door mij van stem voorzien te worden.
Charles Darwin op de Beagle in Flummels – (c) Belga Films
En dat leidde in 2020 tot een ontmoeting met een oude bekende: voor de film Flummels (origineel: Extinct) vroeg regisseur Dirk De Geyndt me om bij Option Media enkele stemmen te komen inspreken… Waaronder niemand minder dan Charles Darwin zelf, en nog wel in het midden van zijn reis op de Beagle! Geen grote rol, zo’n ambities heb ik ook nooit gehad, maar toch: een mooie ronde cirkel, noemen ze dat! Eentje die weliswaar nog niet aan zijn laatste omwentelingen toe is, als het aan mij ligt…
Een clipje uit de film met Darwin zelf heb ik (nog) niet kunnen bemachtigen, maar de trailer hieronder verraadt je allicht wel in wat voor rare regionen we voor het acteerwerk gaan graven zijn 😉
Op vraag van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland en Natuurpunt Velpe-Mene maakte ik een audio-fietstocht. Inderdaad, niet zomaar een sprekende wandelgids, maar een route van zo’n 27 kilometer doorheen Boutersem en Hoegaarden. Samen met enkele lokale experts en inwoners fiets ik met je mee langs 18 prachtige en interessante stukjes natuur en erfgoed. Voorbij vogelakkers waar de grauwe kiekendief over jaagt, langs een eeuwenoude maar nog altijd actieve bakoven, doorheen de boomgaarden en groene valleien met prachtige uitkijkplekken, met onderweg een bijna poëtische ontmoeting met de geelgors. Deze tocht was echt een ontdekking voor mij en hopelijk voor heel veel andere liefhebbers van natuur, geschiedenis en (een beetje) beweging.
Overzicht van de 18 stops met reportages verspreid over Boutersem en Hoegaarden
De toch zelf werd uitgestippeld door de medewerkers van het Regionaal Landschap en Natuurpunt. Ze bezorgden me bakken inspiratie, brachten me in contact met warme en boeiende mensen, waar ik samen mee op pad trok voor interviews en veldopnames. Op basis van de rijke input schreef ik de bindteksten, die ik uiteraard ook inlas en maakte ik zo eigenlijk 18 verschilllende reportages, waar ik stuk voor stuk trots op ben.
Izi Travel. Easy!
Dit project was ook mijn eerste kennismaking met het izi.travel platform, waar je als audiomaker gratis en heel gebruiksvriendelijk allerhande verhalen, gidsen en audiowandelingen kunt publiceren. Voor de gebruiker is er een handige app die je locatie volgt en automatisch de stukjes afspeelt wanneer je er voorbij stapt of rijdt. Daarnaast kun je ook via QR codes alle stops apart ontdekken. Ontdek de tocht hier!
Een hele openbaring was dit project, een fantastisch avontuur, dat me overigens nog heel wat andere fijne opdrachten heeft opgeleverd. Daarover later meer!
Ik ga eerlijk zijn, het merendeel van mijn inleeswerk is vriendelijk, aaibaar, commercieel en soms zelfs zowaar zakelijk. En dat doe ik natuurlijk met veel plezier. Een goeie voice-over vergt ook elke keer een heel specifieke benadering. Iedere tekst is een uitdaging om betekenis tot leven te wekken, om heel technisch de juiste toon, kleur, intonatie en interpretatie te zoeken. En te geven.
Maar soms gaat al die techniek ook hand in hand met gewoon àlles geven. Verdomd hard onnozel doen. Gelukkig zijn er heel wat studio’s en regisseurs die naast de ‘mild-mannered’ VO ook de speelvogel in mij naar buiten weten te lokken voor een dubbing. En daarbinnen zitten nog heel wat verschillende euh… disciplines, zeg maar.
Een stem van vlees en bloed
Soms is je personage een ‘echte’ mens, in een ‘live action‘ oftewel echt gefilmde productie (bv. Soy Luna, Kleine Roy, Janneman Robinson…). Dat zijn vaak de moeilijkste opdrachten: alles moet zo natuurgetrouw mogelijk nagebootst worden om het geloofwaardig te maken. Het komt zelfs aan op het juiste soort adempje (neus of mond? in of uit?) op het juiste moment en soms is eigenlijk de stilte belangrijker dan de tekst. Of is je personage een appel of een bord spaghetti aan het eten terwijl hij praat. Als je heel goed lusitert, kun je af en toe zelfs horen wat voor gezichtsbeharing of lippen iemand heeft!
Natuurlijk, figuurlijk
Soms moet je ook een mens spelen – of een mens-achtige figuur qua uiterlijk of gedrag – in een animatiefilm of -reeks. En die kan dan heel naturel en doordeweeks klinken, of juist venijnig en gemeen, en ook wel eens behoorlijk getikt…
Animatie is vaak wat vlakker dan live action, zelfs de meest fabelachtige 3D Pixar’s. Emoties zijn wat uitvergroot, ‘bekjes’ zijn beperkter in diversiteit en finesse dan bij een echte acteur. Dat geeft je wat speelruimte. Het doel bij een dubbing is altijd trouw te blijven aan het origineel, maar toch laat een geanimeerde figuur je meestal toe om wat meer zelf aan de slag te gaan met je personage en te kijken met de regisseur welke kant het uit kan gaan. Je mag al eens een accent imiteren, kiest of je hem een kelige korrel, een nasale kopstem of een holle bas toedicht en hoeveel melodie er in de tekst past.
Beestenwerk
En dàn heb je het echte ‘onmenselijke’ werk. Een dier, een robot, een monster, of een mengeling daarvan. Met een beetje geluk spreekt je personage echt en krijg je volzinnen die je kunt interpreteren. En met een ànder beetje geluk sta je tweeënvijftig afleveringen lang te keffen of te grommen en kom je telkens afgepeigerd met een krakende strot de sessie uit. Topsport is het!
Bovendien is het een uitdaging om de stem ook vol te houden. Enerzijds moet het fysiek mogelijk zijn om een stem te blijven spelen waarvan je niet weet of je ze nog in latere afleveringen nodig zult hebben. Een klein gastrolletje waar je het onderste voor uit de kan haalt, kan uitgroeien tot een stevige bijrol waar je nog ettelijke uren voor zult moeten staan brullen.
Daarnaast is het in sessies waar je verschillende kleine excentrieke rolletjes combineert soms lastig om je te herinneren hoe één bepaald personage ook weer moest klinken omdat je gaandeweg al vijf andere personages tussendoor van stem hebt voorzien… Net zoals met het inschatten van hoe intensief de rol wordt, helpt ook dan de regisseur én een engineer met een goeie boekhouding je op het juiste pad te blijven. Nochtans zijn de leukste sessies die waar ik geen half uur dezelfde stem moet spelen.
Demoreel Beesten, Bots & Monsters – Een compilatie van mijn beestigste werk.
Met de opmars van een veelheid aan nieuwe platformen die de kijker met een paar klikken trefzeker willen bedienen, kun je als stemacteur eigenlijk alleen maar blij zijn. Gegeven dan dat die nieuwe streamingdiensten ook investeren in producties voor de verschillende ‘doel’-landen. Sommige pakken uit met volstrekt eigen producties en ‘originals’, maar veelal is het toch leuk om te zien dat er ook aan lokaal gedubde vertalingen van internationale titels gedacht wordt.
Zo deed Apple alvast de moeite voor zijn Apple TV+ abonnees om een Vlaamse versie van De Helpsters te maken, een geestig en aandoenlijk Muppet-achtige reeks voor de kleinsten (waar ik ook een paar rolletjes voor mocht inspreken).
Helemaal om vingers en duimen af te likken is Samen Hier, de Vlaamse versie van Here We Are. De kortfilm is zeker niet opgezet als een kaskraker, maar ook daarin tonen streamingplatformen weer hun meerwaarde: er is ruimte voor schoonheid. Het is bovendien een heel pure verfilming van een kinderboek van Oliver Jeffers, waarvan De Fontein in het Nederlands deze hard cover versie verdeelt.
Originele Engelse trailer van Here We Are
De delicate rol van papa was een plezier om me in in te leven, naast een warme Elke Van Mello als mama en de dromerige Robbe De Villa als Finn. En, niet te vergeten, bij de vriendelijke en collegiale mensen van Option Media in Mechelen, die zo goed waren me voor te stellen, te regisseren en op te nemen in deze prachtige prent. Zeker eens kijken, hier op AppleTV+!
